Taliban yönetimi altındaki Afganistan’da para birimi her geçen gün değer kaybetmeye devam diyor.
Derinleşen ekonomik kriz ve yükselen enflasyon nedeniyle birkaç saat içinde dolar karşısında ülkenin para birimi ‘Afgani’ değerinin neredeyse yüzde 12’sini kaybetti.
Ağustos ayındaki Taliban zaferinin ardından dış yardımın aniden kesilmesi, Afganistan’ın kırılgan ekonomisini çöküşün eşiğine getirdi.
Halkın çoğunluğu için gıda, yakıt ve diğer temel ihtiyaç maddelerini satın almak gittikçe zorlaşıyor.
Afganistan Merkez Bankası, yaşanan sert düşüşten bir gün sonra yaptığı açıklamada, istikrarı sağlama çalışmalarının yürütüldüğünü duyurdu.
Merkez Bankası, Afgani’deki düşüşü durdurmak için döviz bayileri, ticari bankalar ve iş sektörü temsilcileri ile bir dizi toplantı yapıldığını duyurdu.
Kriz özellikle son günlerde keskin şekilde hızlandı. Kabil’in düşüşünden önce dolar karşısında 77 olan Afgani bir hafta önce 97’den işlem görürken pazartesi sabahı 112’den ve öğleden sonra da 125’den işlem gördü.
Salı günü hafifçe toparlanan Afgani merkez bankası hareketini takiben 118-120 bandına oturdu.
Bununla birlikte, işsizliğin yaygın olduğu ve çalışan birçok kişinin bile aylardır maaşını alamadığı aktarılıyor.
Fiyatlarda artış
Toptancılar, un, şeker ve pirinç fiyatlarının bir haftada yüzde 20 ile 40 arasında arttığını belirtiyor.
Afganistan’a gönderilen dolarlardan artık mahrum kalan ve ABD yaptırımlarından ötürü dünya finans sisteminden kopan bankacılık sistemi büyük ölçüde işlevselliğini kaybetmiş durumda. Merkez bankası rezervlerinde olan yaklaşık 9 milyar dolar ise hala ülke dışında bloke vaziyette duruyor.
Geçtiğimiz hafta, ABD Hazine Bakanlığı, Afganistan’a kişisel havale göndermeye izin veren, gönderenleri ve kullandıkları finansal kurumları ABD yaptırımlarından koruyan bir düzenlemeyi hayata geçirmiş bu şekilde ülke dışında akrabaları olanlara bir miktar nefes aldırmıştı.
Ancak, başka hiçbir ülke tarafından resmi olarak tanınmayan Taliban hükümetine fon sağlama konusundaki uluslararası isteksizlik, nakdin ülkeye getirilme çabalarını sekteye uğratıyor.
Ana ihracatı -yasa dışı uyuşturucu dışında- kuru meyve ve el yapımı halılar olan bir ekonominin yapısal reformlar olmadan bu krizden çıkmasına neredeyse imkansız gözüyle bakılıyor.
Yeni hükümetin net bir ekonomik planının olmaması da bu noktada halkı karamsarlığa itiyor.
